رادیکال آزاد چیست؟

 

رادیکال‌ آزاد یعنی مولکول یا اتم‌های ناپایداری که در لایه آخر یک الکترون جفت نشده داشته باشند.  رادیکال‌ آزاد در اثر شکستگی یک پیوند از یک مولکول پایدار ایجاد می‌شود، همین ویژگی باعث افزایش تمایل آن ها به واکنش‌ شیمیایی می‌شود. بنابراین وقتی در واکنش شیمیایی الکترون دریافت می کنند به پایداری می رسند , اما به رادیکال آزاد تبدیل می شوند.

 

رادیکال آزاد می تواند بسیار مضر باشد اما تولید آن ها توسط بدن امری غیر طبیعی و بد نیست. علارغم اینکه رادیکال آزاد در روند پیری نقش دارد ، نقش مهمی در سیستم ایمنی بدن نیز بازی می کنند.
بدن ما بعد از انجام واکنش‌های سلولی، رادیکال‌های آزاد تولید می‌کند. برای مثال کبد رادیکال‌های آزاد را تولید و از آنها برای سم‌زدایی بدن استفاده می‌کند، درحالی‌که گلبول‌های سفید خون از رادیکال‌های آزاد برای مقابله و از بین بردن ویروس‌ها و باکتری‌ها و سلول‌های آسیب‌دیده استفاده می‌کنند. وقتی نوع خاصی از مولکول‌های حاوی اکسیژن می‌توانند آزادانه در بدن حرکت کنند، موجب ایجاد نوعی آسیبِ اکسیداتیو و در نتیجه تشکیل رادیکال‌های آزاد می‌شوند. اما وقتی در اثر تغذیه‌ی نامناسب یا قرار گرفتن در معرض سموم مختلف یا عوامل دیگر، سطح آنتی اکسیدان ها در بدن کمتر از رادیکال‌های آزاد شود، چه اتفاقی می‌افتد؟

 

                                                                       
رادیکال های آزاد می توانند با پیوستن به مولکول های دیگر و انگیختن سلول ها به رشد غیرطبیعی یا از طریق دخالت و ایجاد مزاحمت در عملکرد سلول های سالم شامل سلول های مغز، سبب آسیب سلولی شوند. رادیکال های آزاد، محصولات جانبی طبیعی سوخت و ساز بدن به شمار می روند، اما در موارد حضور آنتی اکسیدان ها اثر این رادیکال های آزاد را خنثی کرده و آسیب های ناشی از آنها را به حداقل می رسانند.
پایین آمدن سطح آنتی اکسیدان ها در بدن منجر به پیری زودرس، سلول‌های آسیب‌دیده یا جهش‌یافته، نسج و بافتِ آسیب‌دیده، فعال شدن ژن‌های معیوب در DNA و افزایش فشار بر سیستم ایمنیِ بدن می‌شود.
سبک‌زندگی نامناسب با فست‌فودها، تکیه بر داروها و قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی و آلاینده‌های زیست محیطی، عاملی برای گسترش رادیکال‌های آزاد است. از آنجا که بسیاری از ما از سنین جوانی در معرض استرسِ اکسیداتیو هستیم، به سطح بیشتری از آنتی اکسیدان ها نیاز داریم که به معنای مصرف بیشتر غذاهای حاوی آنتی اکسیدان است.

 

با عملکرد آنتی اکسیدان (1) بیشتر آشنا شوید

 

رادیکال آزاد در نهایت به بدن آسیب می رساند و موجب تخریب سلول های DNA نیز می شود. در حالت عادی در حد بالانس شده ای در کنار آنتی اکسیدان ها در بدن وجود دارند . هنگامی که این تناسب در میان آن ها بر اثر کمبود مصرف آنتی اکسیدان ها برهم بخورد اثرات مخرب آن ها غالب می شود، که به این اثرات مخرب اکسیداسیون می گویند.

 

اکسیداسیون همان پروسه ای است که باعث قهوه ای شدن سیب پوست کنده و تغییر رنگ آهن در معرض آفتاب می شود.

 

اکسیداتیو استرس واحد اندازه گیری اکسیداسیون در بدن است. میزان بالای اکسیداتیو استرس در بدن رابطه مستقیمی با بروز بیماری آلزایمر، سرطان و بیماری های قلبی ، آسم و دیگر بیماری ها دارد.

 

استرس اکسیداتیو یکی از عوامل اصلی مرگ و میر در بین بزرگسالان می باشد. آنتی اکسیدان ها با رادیکال های آزاد مقابله می کنند آنها به وسیله اهدا کردن یک الکترون به رادیکال های آزاد موجب می شوند که آن ها آرام بگیرند و روند فعالیت آن ها قطع شود . بدن ما از آنتی اکسیدان ها برای کاهش رادیکال های آزاد استفاده می کند و رژیم غذایی ابزار انجام این کار است.

 

چه مواد غذایی خاصیت آنتی اکسیدان دارند ؟ در اینجا بخوانید : عملکرد آنتی اکسیدان (2)

 

گلوتاتیون مهم ترین آنتی اکسیدان است و سلاح اصلی کبد محسوب می شود. که از اسیدهای آمینه ، سیستئین و اسید گلوماتیک ساخته شده است.

 

برخی دیگر از مهم ترین آنتی اکسیدان هایی که احتمالا برای شما شناخته شده است مانند ویتامین A ،  C، E، بتاکاروتن ، بیوفلاونوئیدها، سلنیوم ، روی هستند. مس و منگنز نیز در تولید آنتی اکسیدان ها نقش دارند.

 

مواد شیمیایی موجود در گیاهان نقش آنتی اکسیدانی در بدن انسان بازی می کنند. این مواد شیمیایی لیکوپن ، تانن ها ، لینگان ها یا کورستین هستند که بدن آن ها را نمی سازد . آن ها به کاهش التهاب و اثرات اکسیداتیو کمک می کنند.

 

 

 

عوامل ایجاد رادیکال های آزاد

 

 

چه چیزی باعث افزایش رادیکال های آزاد می شود؟ به طور قاطع سبک زندگی غربی. که شامل غذاهای فرآوری شده ، عدم وجود غذاهای سالم ، وابستگی به داروها و آنتی بیوتیک ها ، استفاده از الکل یا مواد مخدر ، آلاینده های محیطی و استرس است. اصلی ترین عوامل ایجاد رادیکال آزاد عبارتند از:

 

-فعالیت های معمولی بدن مانند تنفس و هاضمه

 

-قرار گرفتن در معرض اشعه

 

– قرار گرفتن در معرض سایر آلودگی های محیطی

 

– مصرف سیگار، تنباکو، مواد مخدر و الکل

 

-مصرف بعضی از دارو ها یا مصرف بعضی آنتی بیوتیک ها که منجر به مقاومت آنتی بیوتیکی می شود.

 

-عادات غذایی نامناسب که شامل غذاهای چرب ، میزان زیاد قند ، سموم و افزودنی ها، غذاهای فرآوری شده ، تصفیه شده ، می باشد که حاوی رادیکال های آزاد هستند.

 

-ورزش کردن زیاد (به هنگام فعالیت بدنی شدید، بدن به دلیل افزایش تولید رادیکال های آزاد، در معرض فشار اکسایشی قرار می گیرد)

 

-میزان زیاد تنش های عاطفی و استرس. هورمون های استرس می توانند رادیکال های آزاد تولید کنند.

 

 

 

آیا مکمل هایی که برچسب آنتی اکسیدان دارند واقعا با رادیکال آزاد مبارزه می کنند؟

 

انواع بسیار متفاوتی از آنتی اکسیدان ها در فرم های مختلف وجود دارد که به روش های متفاوتی با رادیکال های آزاد مبارزه می کنند. به گفته مایکل پولان تنها آنتی اکسیدان های طبیعی می توانند اثرات قابل توجهی در مبارزه با رادیکال های آزاد داشته باشند و اکثر مکمل های مصنوعی تاثیر به سزایی در نابودی آن ها ندارند.

 

وی همچنین اعتقاد دارد غذاهایی که دارای ویتامین E و C هستند (هر دوی این ویتامینه ها خواص آنتی اکسیدانی دارند) بیشترین تاثیر را در نابودی این اثرات مخرب دارند.

 

آمار نشان می دهد که ۳۰ درصد از آمریکایی ها از طریق مکمل های مصنوعی آنتی اکسیدان های بدنشان را تامین می کنند . اما انجمن قلب آمریکا اعتقاد دارد که آنتی اکسیدان های طبیعی که از غذاهای کامل به بدن می رسند و در میوه ها ، سبزیجات و دانه ها وجود دارند بسیار با کیفیت تر از مکمل ها هستند.

 

براساس همه صحبت های بالا درمیابیم که اگر رژیم غذایی سرشار از مواد مغذی داشته باشیم و از غذاهای فرآوری شده دوری کنیم و همچنین تمرینات منظم روزانه داشته باشیم می توانیم از اثرات مخرب رادیکال های آزاد در امان بمانیم.

 

 

 

توجه:

 

بسیاری از کمپانی های سودجو با تبلیغاتی همچون داروی ضدپیری و … سعی به فروش مکمل های آنتی اکسیدانی دارند و همچنین مردم ممکن است که به علت گرفتاری در دام تبلیغات آن ها به مصرف این مکمل ها ترغیب شوند.

 

اما نکته ای که باید به آن توجه کنید آن است که مصرف بیش از اندازه این مکمل ها می تواند در عملکرد سیستم ایمنی می تواند اختلال ایجاد کند.

 

 

 

بررسی نهایی و نکات کلیدی رادیکال های آزاد

 

۱-بدن ما به طور طبیعی بر اثر اعمالی چون نفس کشیدن و هضم غذا و واکنش های سلولی رادیکال های آزاد را تولید می نماید همچنین سطح بالای استرس می تواند موجب افزایش رادیکال های آزاد در بدن شود.

 

۲- آنتی اکسیدان ها می توانند از بدن ما در مقابل اثرات مخرب رادیکال های آزاد مانند پیری زودرس ، التهابات و انواع سرطان ها محافظت کند.

 

۳- بهترین راه کاهش آسیب های رادیکال های ازاد پیروی از سبک زندگی سالم و افزودن غذاهای کامل به رژیم غذایی و داشتن فعالیت منظم روزانه است. توجه کنید مصرف غذاهای کامل تاثیر به مراتب بیشتری به نسبت مکمل ها دارد.

 

نظرات شما عزیزان: